Ateizam je stanje nemanja teističkih verovanja, ili aktivno neverovanje u postojanje božanstava.
Ateizam je negacija određenog koncepta vjere neodvojiva od samog koncepta odnosno smisla koji određena vjera predstavlja. Da ateizam nije ništa drugo do druga strana medalje ovako ili onako shvaćenog religioziteta, koji se uglavnom javlja kao određena antiteza, odnosno negacija nekog religioznog stava, glavna je postavka od koje bi ovaj kratak esej trebao krenuti. S druge strane, poticaj ovakvu razmišljanju je knjiga Edith Stein Znanje i vjera a autorica u njoj kaže: "Činjenica da su milijuni ljudi ateisti ne govori protiv ovoga. Ateizam bi se možda trebao shvatiti u posve različitom smislu u različitih ljudi. Ako se njime misli poricanje Božje egzistencije, onaj koji niječe mora pripisati određeno značenje riječi Bog - ustvari, zbog ovog zahtjeva, mora joj dati isto značenje koje joj pridaju vjernici, s obzirom da je ono što oni vjeruju, ono što on, naravno, želi poreći". U ovom kratkom ulomku iz knjige Edith Stein možemo prepoznati nekoliko pitanja koja nam tako shvaćen ateizam otvara. To je prije svega pitanje pozitivne definicije ateizma koja ne bi bila vezana uz određenu religijsku doktrinu, pa zatim sve do pitanja može li se ateizam uopće održati kao pozitivan svjetonazor ako mu se izmakne uporište ovako ili onako shvaćenog religioziteta. Ateizam koji se najčešće susreće uglavnom je trivijalna verzija negacije još trivijalnije shvaćenog religioziteta. Nijekanje postojanja nekog višeg bića koje bi bdjelo nad sudbinama smrtnika i pritom imalo gotovo sve antropomorfne atribute za ateizam postaje nedostatno u onom trenutku kada se religiozitet počne vezati uz ontološku osnovu, odnosno kada transcendira antropocentrizam. Na taj način ateizam koji stoji na čvrstom tlu sve dok se vezuje uz specifičan religiozni koncept tako što ga pritom negira naći će se u situaciji da se probudi iz "dogmatskog drijemeža" čim se pitanje religioziteta više ne veže isključivo uz čovjeka već ga nadilazi određenom religiozno-ontološkom koncepcijom. Takva koncepcija, koja više ne pita za mjesto, dužnosti ili svrhu čovjeka u svijetu, na taj način konstruira obrazac čovjekova društvena pa i najintimnijeg života i već pri kozmološkim pitanjima naći će se u zrakopraznu prostoru. Naime, čim se apstrahira od antropomorfnih atributa koje različite religije pripisuju Bogu, ostaju nerazjašnjenima ona pitanja koja još od Kantovih kozmoloških antinomija pa do danas bune filozofe i znanstvenike. S druge strane, apstrahiramo li i pitanja koja ostaju vezana uz realitet u smislu pokušaja promišljanja onih atributa koji su za taj realitet bitni i vezani, kao što su to početak i kraj postojećega odnosno kozmosa ili pitanje njegove beskonačnosti odnosno ograničenosti, naći ćemo se u području čiste ontologije koja za svoj predmet ima samo postojeće kao ono suštinsko egzistenciji svega bivstvujućega.
|
|
|
|
|
|